Halil İnalcık'ın defnedildiği Fatih Camii Haziresi'nin özelliği ne?

Tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybeden duayen tarihçi ve yazar Prof. Dr. Halil İnalcık, Fatih Camiii'nde öğle namazını müteakip kılınan cenaze namazının ardından Fatih Camii Haziresi'nde toprağa verildi. İşte Fatih Camii Haziresi'nin önemi ve Osmanlı döneminde başlayan geleneğin tarihi;

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatı ve Bakanlar Kurulu kararı ile Prof. Dr. İnalcık’ın defnedildiği Fatih Camii Haziresi’nin tarihi Osmanlı dönemine dayanıyor.  smanlı İmparatorluğu döneminde protokol mezarlığı olan Fatih Camii Haziresi’ne defin yapılabilmesi için Bakanlar Kurulu kararı gerekiyor. Bu yüzden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatı ve Bakanlar Kurulu kararı ile Prof. Dr. İnalcık’ın defin işlemleri Fatih Camii Haziresi’ne izinli yapıldı.

Fatih Camii Haziresi’nin tarihi
Fa­tih Ca­mi­i’nin kıb­le ta­ra­fın­da, Çor­ba ka­pı­sı ve Tür­be ka­pı­sı ara­sın­da ka­lan Nak­şi­dil Sul­tan Tür­be­si’ni ve kü­çük kül­li­ye­si­ni de içine alan ha­zi­re­nin te­şek­kü­lü, bu sa­ha­ya 1194/1780’den son­ra ya­pı­lan de­fin­ler­le başlıyor. Bu sa­ha son­ra­dan du­var­lar­la çev­ri­le­rek ka­pa­lı bir ala­na dö­nüş­tü­rü­ldü. Ha­zi­re­ye de­fin için Osmanlı döneminde de sa­ray­dan, ya­ni pa­di­şah­tan izin al­mak ge­rekiyordu. XIX. yüz­yı­la ge­lin­ce­ye ka­dar ca­mi­le­rin ha­zi­re­le­ri­ne si­vil de­fin ya­pıl­maz­ken, XIX. yüz­yıl bir­çok açı­dan de­ği­şim­le­rin ya­şan­dı­ğı dö­nem olur. Me­zar­lık kül­tü­rü de bu de­ği­şim­den ken­dine dü­şen pa­yı alır. Da­ha ön­ce­le­ri şeh­rin muh­te­lif yer­le­rin­de tür­be ve kü­çük ha­zi­re­le­re rast­la­nır­ken XIX. yüz­yıl or­ta­la­rın­dan iti­ba­ren bu an­la­yış de­ği­şe­rek, ca­mi ha­zi­re­le­ri­ne da­ha çok de­fin ya­pıl­ma­ya baş­la­nır. Sadrazamlar, şeyhülislamlar, müşirler ve pek çok ilim adamının mezarlarının burada olması, Osmanlı protokolünün adeta törendeymiş gibi bir arada görülmesine imkân vermektedir. 

Kaç adet mezar taşı bulunuyor?
Fa­tih Ca­mii Ha­zi­re­si’nde 409 adet me­zar ta­şı bu­lun­mak­la be­ra­ber, boş me­zar­la­ra ait olduğu var­sa­yı­lan şa­hi­de­le­rin de nu­ma­ra­lan­dı­rıl­ma­sıy­la ra­kam 425’e ulaştı. 47 adet me­za­rın sa­hip­le­ri ise tes­pit edi­le­medi. Bun­lar­dan 113’ü ka­dı­na, 177’si ise er­ke­ğe ait me­zar taşla­rı­dır. Ha­zi­re­de med­fun ze­vat, mes­lek­le­ri­ne gö­re il­mi­ye, sey­fi­ye, ka­le­mi­ye ve ta­ri­kat men­sup­la­rı ol­mak üze­re dört ana grup­ta de­ğer­len­di­ri­lip bu gru­bun dı­şın­da ka­lan sanatkâr­lar da ay­rı bir baş­lık al­tın­da ele alın­mış.

Ünlü isimler
Ha­zi­re­de, Edebiyatçı Ahmed Midhat Efendi (1844-1912), Vezir Ahmed Nazîf Paşa (1841-1905), Edîb Alî Nûsret Bey (1874-1912), Şeyhü’l-islâm Amasyavî Seyyîd Halîl Efendi (1804-1880), Şeyhü’l-islam Dağıstanlı Ömer Hulûsî Efendi (1857- ?), Vali Edîb Paşa (1847-1904), Maârif Nâzırı Emrullah Efendi (1858-1914), Sadrâzam Gazi Ahmed Muhtar Paşa (1839-1918), Mirliva Gazi Mehmed Zekeriyya Paşa (?-1879), Âlim Hacı Mehmed Emin Efendi (? -1901), Ferik Hacı Hüseyin Rıfkî Paşa (?-1911), Müderris Hâfız Ahmed Şâkir Efendi (?-1897), Âlim Hoca İshak Efendi (1803-1891), Nâzır İbrahim Râsih Paşa (1851-1906) Ferik İsmail Hakkî Paşa (1835-1889), Müşir Mahmud Mesud Paşa (1820-1890), Âlim Manastırlı İsmail Hakkî Efendi (1856-1911) Vâli-Adliye Nâzırı Mehmed Âkif Paşa (1822-1893), Dersiâm Mehmed Hamdî Efendi (?-?), Vâli Mehmed İzzet Paşa (1824/25-1890), Mehmed Nazif Paşa (?-1894), Rusûmât Emîni Mehmed Ra’if Paşa (1836-1911), Hâriciye Nâzırı Mehmed Râşid Paşa (1824-1876), Şeyhü’l-islâm Mehmed Refik Efendi (1813-1872), Müşir Mehmed Şâkir Paşa (1847-1905), Vezîr Mehmed Şevket Paşa (1824-1890), Askerî Müfettiş Mehmed Tevfîk Paşa (1855-1915), Matematikçi Sâlih Zeki Bey (1864-1921), Şûra-yı Devlet Âzası Sâmîpaşa-zâde Necîb Paşa (1855-1883), Meşâyıhdan Hasan Hamdi Efendi (?-1904), Şehbenderzâde Ahmed Hilmi Efendi (?-1913), Harbiye Nâzırı Şevket Turgut Paşa (?-1924), Topçu Ali Rıza Paşa (1854-1921), Vezîr Velîyüddîn Paşa (?-1891) gibi isimler medfun.

1954’te vefat eden Meşâyıhdan Ahmed Tâhir Memiş Marâşî Efendi, 1964 yılında vefat eden asker ve siyasetçi General Pertev Demirhan, 2012 tarihinde İstanbul’da vefat eden vaiz İbrahim Subaşı, Bakanlar Kurulu kararıyla Fatih Camii Haziresine defnedilmişti.