Katar'a giden Cumhurbaşkanı Erdoğan, uçakta gazetecilere Rusya kriziyle ilgili önemli açıklamalarda bulundu. Erdoğan doğalgaz ile ilgili gelen bir soruya ise, “Rus doğalgazı olmazsa yandık, bittik” diye bir durum yok. Rusya dışında birçok ülkeden doğalgaz aldığımızı zaten dile getirdim” şeklinde cevap verdi.
Paris’te BM İklim Değişikliği Zirvesi’ne katılan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, buradaki temaslarını tamamladıktan sonra Katar’a geçti. Uçakta beraberindeki gazetecilerin sorularını cevaplandıran Erdoğan, gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulundu. İşte sorular ve Erdoğan’ın cevapları…
Yaptığınız ikili görüşmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
İkili görüşmelerde hakim olan konu Rusya-Türkiye arasındaki gelişmelerdi. İlk gün, Hollande, Merkel ve Proşenko ile ikili görüşmeler yaptım. Paris’ten ayrılmadan önce Obama ile bir araya geldim. Bütün bu görüşmelerde dört ülkenin de yaklaşımı Türkiye’nin haklılığı noktasındaydı. Sayın Putin, görüşme davetine malumunuz icabet etmedi. Bu tür konular, diplomatik yollarla çözülmelidir. Rus pilotun naaşını, askerî törenle teslim ettik. Kendilerine, pilotun naaşını kendi uçağımızla götürüp Rusya’da teslim etmeyi de teklif ettik. Ama kabul etmediler.
Obama ile görüşmenizde Türkiye ile ABD’nin Cerablus-Azez hattına dönük başlaması beklenen yoğun hava harekâtı konusu görüşüldü mü? Bu harekat ne zaman gerçekleşecek?
Bu tür operasyonların tarihleri konuşulmaz. Ama bu konularda olumsuz bir yaklaşım yok. Koalisyon güçleri gerekli operasyonları yapacaktır. Şu anda güvenlik güçleri irtibat halinde. Bizim en hassas olduğumuz konu, sınır boylarımızdaki tedbirlerdir. Bu tedbirlerimiz artarak devam ediyor.
Rusya’da yetkililerin ve medya organlarının Türkiye aleyhtarı bir üslup kullanmalarını, yaptırımlardan söz etmelerini nasıl karşılıyorsunuz?
Eteklerindeki taşları dökmekle meşguller. Tabii böyle bir konuda, hemen kara propagandaya başvurmaları üzücü. Ciddi bir iftira kampanyası yapıyorlar. Ancak bu iftiralara dünya liderleri inanmıyor. Görüştüğüm liderlerden edindiğim izlenim bu. Tam tersine Rusya kendi inandırıcılığını yitiriyor. Oğlumun da bu işin içinde olduğundan söz etmeleri dahil, tümü iftira. Kendilerini ispata davet ediyorum. İspat edemezlerse müfteri konumuna düşerler. Sayın Putin bunu ispat ederse Cumhurbaşkanlığı görevini bırakmaya hazırım. Peki ispat edemezse kendisi de görevini bırakmaya hazır mı?
Dün size “mert adam” diyen Putin’in bugün size cephe almasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bu soruyu aslında sayın Putin’e sormanız lazım. Yani 11 ay önce değil, daha öncesinde de benimle ilgili Putin’in beyanları hep mert ve cesurluğum üzerinedir.
Hava sahası ihlalleri konusu daha önce Rusya ile ayrıntılı biçimde ele alındı mı?
Elbette alındı. Her düzeyde ele alındı. Hava sahası ihlali ilk kez olmuş değil. Bunun belgeleri de var. 3-5 değil, yüzlerce ihlal var. Karadeniz’de geçen sene yaptığı hava sahası ihlali 15 dakika. Kendilerini uyardığımızda, “Pilotlar, İngilizce tam bilmiyor, yanlış anlaşılma var” gibi ifadeler kullandılar. Suriye’de ilk yapılan ihlalde de aynı sıkıntılar yaşandı. Bununla da kalınmadı. Örneğin; Akdeniz’de Moskova adlı kruvazörleri, gemilerimizi taciz etmeye başladı. Bunu söyleyince “Haberim yok, gerekli uyarıyı yapacağım” dedi. Türkiye-Rusya arasında 35 milyar dolarlık ticaret hacmi var. Biz bunu “100 milyar dolara çıkaralım” demiştik ama yapılanlara bakın. Rusya’nın Suriye’de ne aradığını kaç defa sordum kendilerine. En son söylediği, “Bize davet geldi, BM kararları doğrultusunda gittik.” Ben de Suriye’de bir katilin davetine icabetin Rusya’nın imajını olumsuz etkileyeceğini söyledim.
“Rus uçağı olduğunu bilseydik farklı olurdu” sözünüzü açar mısınız?
“Uyarının şekli değişebilir, süresi uzatılabilirdi” anlamında söyledim. Rusya’nın sergilediği tavır, diplomatik değil. Olaya duygusal yaklaşıyorlar. Hemen yaptırımlardan söz etmeleri de hoş değil. Rusya’ya herkesin yaptırım uyguladığı tarihlerde Türkiye yaptırım uygulamamıştır. Biz diplomatik dili kullanmak suretiyle kendimize yakışanı yapıyoruz. Onların da dillerinin değişmesini bekliyoruz.
Bu duygusallık stratejiye dönüşürse ne olacak?
Mütekabiliyet, hukuk sınırları dahilinde olabilecek bir şeydir. Biz Rusya’nın halihazırda duygusal bir tavırla yaptıklarına teenni içinde yaklaşıyoruz. Bizim Türkiye’de yaşayan Rusların hukukuna riayet etmememiz söz konusu olamaz. Gidişata göre durumu yeniden değerlendiririz.
Ortalama vatandaş, “Doğalgaz konusunda bir sıkıntı yaşar mıyız?” diye endişeleniyor. Cumhurbaşkanı olarak ne diyeceksiniz?
Biz hayat boyu doğalgazla yaşamadık. Tanışalı ne kadar zaman olduğu belli. Bu millet çileye alışıktır. Kaldı ki “Rus doğalgazı olmazsa yandık, bittik” diye bir durum yok. Rusya dışında birçok ülkeden doğalgaz aldığımızı zaten dile getirdim. Biz Türkiye olarak Allah’ın izniyle bunların üstesinden geliriz.
NATO Rusya’nın sınır ihlali sonrası yaşanan gelişmeler sonrasında Türkiye’ye desteğini açıkladı. Bu desteğin çerçevesi ne olacak?
NATO’dan son yapılan açıklamalar çok güçlü. Türkiye’nin yanında olduklarını her düzeyde söylüyorlar. Bunlar da kayıtlara girdi. Sayın Obama da aynı şeyleri söyledi. Biz de Fransa’ya İncirlik Üssü ve hava sahamızı açtık. Almanya ile olan münasebetlerde de olumlu gelişmeler var.